Zoeken in Laelaps
De werkzaamheden aan de zoekmachine Laelaps zijn afgerond.
Alle functionaliteiten werken normaal. De webapplicatie is bereikbaar onder MIJN BOLAS.
BOLAS in 't Wasdom
Toegang tot kennis
Afgelopen maand is achter de schermen gewerkt aan een nieuwe opzet van BOLAS. We richten ons vanaf nu op directe ondersteuning van onze relaties. Dit betekent dat er een stevige band komt tussen de gewone website en de webapplicatie.
In wekelijke blogs worden er tips en tools aangereikt waarmee gebruikers van de webapplicatie hun voordeel kunnen doen.
Voor onze relaties in het voortgezet onderwijs krijgt Renske ter Avest de taak als eindredacteur van de inhoudelijke blogs. Zij is docente aan het CCNV in Harderwijk en begeleidt leerlingen met hun profielwerkstuk. Zij heeft een achtergrond als historica en filosofe en weet veel van de ins en outs van het opzetten van een onderzoek. Zij blijft ook betrokken bij de scholing van gebruikers, waaronder docenten.
Het delen van bronnen kan met mensen binnen en buiten je projectgroep. Als projectleider kun je mensen toevoegen of verwijderen.
Ga naar de homepage van het project dat je wilt aanpassen. Klik op het pennetje en voeg mensen toe en/of verwijder anderen. Je kunt er ook je thema/vraagstelling wijzigen of een nieuw project aanmaken. Zie de afbeelding hierboven waar rechtsboven een vergrootglas met pennetje staat.
Op dezelfde pagina staat een kolom met ‘delen project’ met daaronder een link. Die kun je gebruiken om bronnen te delen met mensen buiten je projectgroep. Zij hebben beperkte rechten (alleen lezen).
Naast projectinstellingen heb je ook nog persoonlijke instellingen die je eventueel kunt aanpassen.
Mooi bericht van Delpher dat er vandaag weer 30.000 boeken zijn toegevoegd aan de databank. Een prachtig initiatief van de KB en een fantastische grabbelton! Ook mijn tante zit elke dag te neuzen in Delpher op zoek naar verhalen uit de tijd van haar oma. De krantenbak is voor iedereen toegankelijk: Open Access dus! Fijn is dat.
Bij mij staat Delpher bovenaan het overzicht van databanken die ik raadpleeg als ik iets wil weten over vroeger. Je kunt niet alleen boeken, maar ook kranten raadplegen. Mijn nichtje vertelde in december enthousiaste verhalen van artikelen over het leiderschap van Mandela in de jaren tachtig en negentig. Een mooie bron!
Meer weten over databanken? Hier vind je een overzicht van blogs met informatie over databanken die in BOLAS zijn opgenomen #blogs #praktische tips #links
Om snel en effectief de functionaliteiten van bolas onder de knie te krijgen hebben we een QuickStart gemaakt. In negen stappen (met tutorials) leer hoe je:
- je account activeert en/of je wachtwoord herstelt;
- bronverwijzingen verwerkt – een literatuurlijst opstelt – bronnen kunt opslaan, delen en bewaren
- databanken selecteert & slimmer kunt zoeken (in databanken en met Google/Scholar
- Etc., etc.
Download QuickStart BOLAS
Met de BOLAS-knop sla je met één klik een internetbron op. Die bron is daarmee ook voor andere projectmedewerkers (binnen je school, bedrijf of instelling) toegankelijk. Dit hoeft natuurlijk niet; je kunt je bronnen ook privé houden.
De BOLAS-knop is er voor Chrome, Firefox De knop voor Safari komt binnenkort beschikbaar.
De knop is gratis voor gebruikers met een account. Heb je geen account via school of anderszins, dan kun je hier een account op BOLAS aanschaffen.
In databanken vind je informatie die al door een redactie is beoordeeld. De betrouwbaarheid is hoger. Er is meestal een auteur, een publicatiedatum en een stabiele vindplaats.
Leden van de Koninklijke Bibliotheek (KB) hebben toegang tot meer belangrijke databanken. Voor bovenbouwleerlingen gratis, voor studenten 50% van de prijs die niet-studenten betalen, t.w. €15,00 (100%).
Je kunt hier lid worden van de KB. Als je aangeeft dat je lid bent van de KB krijg je ook die databanken binnen de bolasapplicatie te zien. Je kunt je KB-lidmaatschap aangeven onder persoonlijke instellingen bij je BOLAS-profiel.
Binnen BOLAS kun je gebruik maken van databanken. Een databank geeft toegang tot wetenschappelijke artikelen en boeken. Een paar van die databanken vind je hier. Leden van de Koninklijke Bibliotheek (KB) krijgen in het overzicht méér databanken te zien. #KB
Beweeg met je muis over het rechterdeel van het databankoverzicht binnen BOLAS. Je ziet dan een aantal iconen. De vier iconen staat voor vier opties: favoriseren, opslaan, delen of onzichtbaar maken. Favoriseren is de meest handige optie. Je kunt zo’n databank dan voor elk denkbaar project gebruiken.
Zoeken naar bronnen binnen databanken kost minder tijd dan zoeken op Google (Scholar). Bij het gebruik van Google Scholar heb je soms geen toegang wanneer je een mogelijk bruikbare bron vind. Bovendien geven databanken toegang tot meer betrouwbare bronnen. Meer betrouwbaar dan de resultaten van googlen. Waaruit blijkt dat? Read the rest of this entry »
Er zijn veel soorten databanken. Je kunt ze ordenen, bijv. op vakgebied (bijv geschiedenis). Of op soort (bijv. kranten) of – als derde mogelijkheid – op vakgebied èn op soort.
In het hier gebruikte voorbeeld (zie afbeelding) heb ik zowel op geschiedenis (vakgebied) als op kranten (soort) geselecteerd. Het is best ingewikkeld om te bepalen welke databank je kunt gebruiken. Als je goed weet wat je precies wilt weten (hoofd- en deelvragen) dan ben je ook beter in staat om het type databank te bepalen.
Notabene – Gebruikers die lid zijn van de Koninklijke Bibliotheek (KB) in Den Haag – en dat hebben aangegeven bij hun persoonlijke instellingen binnen BOLAS – krijgen meer databanken te zien dan gebruikers die geen lid zijn.
In Laelaps, de zoekmachine van BOLAS, is de inhoud van meerdere databanken opgenomen, waaronder die van Nardis.
In de databank Narcis zijn vrijwel alle publicaties van wetenschappers aan Nederlandse Universiteiten te vinden. Vaak zijn die publicaties openbaar toegankelijk. De Nederlandse overheid streeft er naar om wetenschappelijke publicaties voor iedereen beschikbaar te maken (Open Access).
In Narcis vind je niet alleen wetenschappelijke artikelen, proefschriften en rapporten. Je kunt ook van alle denkbaar onderwerp nagaan wie daarbij betrokken zijn en waar ze werken. Die gegevens (organisaties, personen) vind je niet in Laelaps. Als je dit weet, vind je sneller betrouwbare bronnen. Immers, in de databank Narcis wordt alleen de productie van wetenschappers opgenomen.
Hier vind je het overzicht van personen die zich volgens Narcis bezighouden met “kunstmatige intelligentie“. Je kunt het aantal zoekresultaten verder beperken door op vakgebied te zoeken, bijv. classificatie geesteswetenschappen.
Notabene: bedenk dat je zowel Engelstalige als Nederlandstalige termen kunt gebruiken (en combineren). Zie het bovenstaande voorbeeld over “kunstmatige intelligentie” (Engels en Nederlandse terminologie in combinatie met OR. #Tips
Met BOLAS kun je snel een overzicht vinden met alle databanken met boeken, zgn E-books. Dit kunnen oudere gedigitaliseerde boeken zijn, maar ook nieuwe.
Ben je lid van de Koninklijke Bibliotheek dan krijg je in het overzicht ook die databanken te zien, waaronder Ebook Central. Dat is één van mijn favoriete databanken met nieuwe boeken. In het rijtje zie je een aantal databanken in een groene balk staan. Die kun je met Laelaps doorzoeken, zoals DOAB en Hathitrust.
Bij het zoeken in databanken is het handig om gericht te zoeken (bijv. op datering) en ook citatietekens te gebruiken. Je sluit daarbij een hoop resultaten uit. Zelf noteer ik mijn zoekstrategie altijd. Dan kan ik die achteraf ook beter verantwoorden naar mijn lezers. Hier vind je bijvoorbeeld het resultaat van een zoekopdracht naar het gendervraagstuk (vanaf 2015) in de databank DOAJ.
Krijg je te weinig resultaten dan kun je natuurlijk altijd soepeler zijn in je criteria. Meestal zijn het te veel resultaten en is het handiger om je zoekopdracht specifieker te maken. Wat wil je weten? Iets over genderrollen in de geschiedenis, dan is deze zoekopdracht misschien handiger. Probeer uit, experimenteer en wees kritisch op je zoekstrategie.
Veel plezier bij het zoeken naar literatuur in Laelaps.
De Open Access beweging – die vrije toegang tot de wetenschap nastreeft – heeft met de databank DOAJ een groot succes behaald. Iedereen kan zich op de hoogte stellen van de resultaten van de wetenschap. Een goed ding in een tijd van fakenews. Als je wilt kun je je informeren.
Het gaat op dit moment om meer dan 14.000 wetenschappelijke tijdschriften en meer dan vierenhalf miljoen artikelen. De databank DOAJ – met de daarin opgenomen artikelen en tijdschriften – is ook geïndexeerd door onze zoekmachine Laelaps. Dat is een belangrijk onderdeel van BOLAS. Laelaps wordt wekelijks aangevuld met nieuwe artikelen. Klik hier om in Laelaps uitsluitend te zoeken naar artikelen die afkomstig zijn uit de DOAJ (let op: m.n. Engelstalige artikelen)
Op 4 december 2019 promoveerde Gert Vierwind aan de Radbouduniversiteit Nijmegen op Zin in elke dag. Een onderzoek naar alledaags ritueel handelen van adolescenten in de residentiële jeugdhulp. Zoals dat hoort in een geleerd werk is er ook een bronnenlijst of bibliografie opgenomen.
Zowel voor de bibliografie als de tekstverwijzingen werd de applicatie BOLAS gebruikt. Wij feliciteren de jonge doctor met het fraaie resultaat van zijn studie. Een boek om trots op te zijn met een prachtige, betekenisvolle, vormgeving.
De studie van Vierwind is overigens ook vindbaar in Laelaps en is daarnaast ook opgenomen in de databank Narcis.
Wil je meer weten over het gebruik van de APA-tool binnen Bolas voor het opmaken van je bibliografie? Klik dan hier voor de tutorial Literatuurlijst opstellen volgens APA-richtlijnen. In de QuickStart van BOLAS vind je de andere tutorials.
Laelaps is de zoekmachine die BOLAS zelf ontwikkelde. Een handige tool die meerdere databanken tegelijk kan doorzoeken (HBO-kennisbank, DOAJ etc. Je kunt hier alle databanken zien die Laelaps doorzoekt.
Het is belangrijk dat je ook slim zoekt binnen Laelaps, bijv. op jaartal en op meerdere trefwoorden. Hier een voorbeeld van zo’n combinatie. Drie opmerkingen over de zoekopdracht:
- Met het sterretje (*=asterisk) geef je aan dat je alle documenten wilt vinden die met methodi* beginnen. Dit betekent dat je ook documenten met termen als methodiek, methodisch etc. als zoekresultaat krijgt.
- Met het +-teken geef je aan dat je niet alleen resultaten wilt met documenten waarin de zoekterm methodi* voorkomt, maar daarin moet ook de term hulpverle* voorkomen. Het +-teken beperkt het aantal resulaten
- Met het jaartal 2018 begrens je het aantal resultaten door eisen te stellen aan de publicatiedatum (niet ouder dan …).
Het combineren van zoektermen en -commando’s noemt men Booleaans zoeken. De techniek is vernoemd naar George Boole (1815-1864), een wiskundige en logicus.
december 9th, 2018 by Jaap de Jong
De bibliografie: over het boekstaven van de liefde en andere zaken.
FAQ – wat is een bibliografie?
(Aankomende) studenten vragen mij wel eens wat een bibliografie is. Ik zeg dan altijd dat het een tuighuis is, een wapenarsenaal tegen de barbaarsheid. En bibliografen zijn mensen die boeken over boeken samenstellen. Zo’n boek over boeken noem je een bibliografie. Een bibliografie is goud voor de verzamelaar. En verzamelaars zijn meestal gelukkige mensen.
Het allergrootste geluk overkomt je wanneer je iets vind wat je niet zocht. Of waarvan je het bestaan niet eens vermoedde. Dat overkomt mij vaak: vooral als ik blader in een bibliografie. Hoewel het geluk van de verzamelaar groot is loopt het doorgaans slecht met hem af. Dat geldt in het bijzonder voor bibliografen. Vaak zijn zij ook nog eens bibliofiel. Dat betekent dat ze het met boeken doen.
Dat kan niet goed zijn.
Hugo Hayn bijvoorbeeld die alles over erotica wist stierf verlaten, berooid en half verhongerd in een park van Dresden. Zijn Nederlandse collega’s lazen in januari 1921 dat het hem niet goed ging. Ze deden niets, niet iets dat voldoende was.
Tijdschrift voor boek- en bibliotheekwezen (jrg 10, 1921) [volgno 2]. Geraadpleegd op 09-03-2018 [via Delpher]
Antonius van der Linde, de bibliograaf van Spinoza, David Joris, Balthasar Bekker, stierf arm en eenzaam in Wiesbaden. Verlaten van alles en iedereen. Er was zelfs geen hond die naar hem omkeek. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat hij daar zelf wel een beetje meewerkte. Hij meende altijd alles beter te weten en bezigde geen vredige taal. Méér dan de mensen had hij de dieren lief. Hij stelde een bibliografie samen met de titel dierenzielkunde: de mensen zijn de duivels van de aarde en de dieren de geplaagde zielen. Daar moet je een monument voor oprichten, een monument van papier, zo dacht hij. Het was zijn tuighuis tegen de menselijke barbaarsheid, zo schrijft Van der Linde ergens.
Een bibliografie is dus een samenhangende collectie. Er staat alles in over één enkel thema. Het kan ook een register zijn met boeken van en over één enkele auteur (auteurs- of persoonsbibliografie). Het verschil met een bronnen- of literatuurlijst is dat deze lijst niet zo streng is geordend en het vaak over heel veel verschillende dingen gaat.
Stefan Zweig schreef ooit twee schitterende verhalen over het geluk van de verzamelaar en de hartstocht van het weten. Eén van die verhalen gaat over een antiquair Boekenmendel die in Wenen leefde. Het liep slecht met hem af. Maar uit zijn nalatenschap vist de lezer een exemplaar op: het tweede deel van de beroemd-beruchte bibliografie van Hugo Hayn. Dat moet genoeg zijn. En het was genoeg.
PS Met het programma BOLAS kun je ook zelf een literatuur- /bronnenlijst of bibliografie maken. Dit kan met een APA-genormeerde opmaakstijl. Met de zoekmachine Laelaps (van BOLAS) kun je de hierboven gebruikte literatuur vinden. En nog veel meer, zoals alle bestaande OpenAccess bronnen. Maar dit terzijde.
Literatuurlijst
Bargmann, M. (2008). Hugo Hayn: Bibliograph der Liebe. Biblos. Beiträge zu Buch, Bibliothek und Schrift, 57(2), 15-28. http://eprints.rclis.org/28618/
B. (1921). Een 80-jarig bibliograaf in nood. Het boek. Tweede reeks van het tijdschrift voor boek- en bibliotheekwezen, 1921(10) [geraadpleegd via Delpher]
Hayn, H. , Gotendorf, A.N. (1912). Bibliotheca Germanorum, erotica & curiosa; verzeichnis der gesamten deutschan erotischen literatur mit einschluss der Übersetzung, nebst beifügung der originale. München: Müller [tweede deel]
Linde, A. van der (1875). Over dierenzielkunde: een bibliographische bijdrage. Zpl: Z.u.
Linde, A. van der (1871). Benedictus Spinoza. Bibliografie. Geraadpleegd op http://hdl.handle.net
Linde, A. van der (1869). Balthasar Bekker: bibliografie. Geraadpleegd op http://hdl.handle.net/
Linde, A. van der (1867). David Joris. Bibliografie. Geraadpleegd op http://reader.digitale-sammlungen.de/
Zweig, S. (2017). Boekenmendel & De onzichtbare verzameling. Twee verhalen. Enschede/Doetinchem: AFdH